27-08-2009 De Vliegenschimmel
Er zijn zoveel soorten beesten en planten op de wereld, van meer dan de helft hebben de meesten van ons vast nog nooit gehoord. Dit geldt waarschijnlijk ook voor alle soorten die in ons eigen kleine kikkerlandje voorkomen. Zo ook voor ons.
De strontvlieg. Ja, daar hebben we allemaal wel eens van gehoord. Het zijn vliegen die op stront afkomen, en er meestal ook niet al te fraai uit zien. Tenminste, als je ze oppervlakkig bekijkt. Want ook strontvliegen zijn soms mooier dan je denkt, als je ze maar in detail ziet.
Maar, hoeveel mensen weten van het bestaan van de Vliegenschimmel (Enthomophtora muscae)? Wij wisten nog van niets, totdat…
Begin mei jl. kwamen we tijdens een wandeling in Zuid-Holland over een smal dijkje waar talloze vliegen op de bermbloemen en brandnetels zaten. Ze zagen eruit als strontvliegen, weinig interessant dus. Toch? We zagen echter ook vliegen die er wel enigszins op leken maar er toch heel anders uit zagen. Na menig speurtocht op internet hadden we ruim twee maanden later nog niets gevonden welke soort vlieg het zou kunnen zijn. Het werd dus tijd om onze waarneming op het forum van Waarneming.nl te gooien.
We waren erg benieuwd naar eventuele reacties, voornamelijk omdat de door ons gefotografeerde vliegen wel op strontvliegen leken maar een wasachtig omhulsel om hun achterlijf hadden. We hadden ook ‘vliegen’ gezien die vrijwel volledig bedekt waren met het wasachtige goedje en vermoedden dat het een soort van cocon moest zijn, dat we vliegen zagen die uit hun verpopping tevoorschijn kwamen.
Het forum (hadden we dat maar 2 maanden eerder gedaan) gaf ons al snel een antwoord: het waren strontvliegen met een vliegenschimmel. Opeens werd de ‘strontvlieg’ een stuk interessanter! Een schimmel (een soort paddenstoel dus) die op vliegen leeft, nog nooit gezien. Ik weet het één en ander van paddenstoelen, ik weet dat er schimmels zijn die parasiteren op een levend iets, maar deze kende ik nog niet. Had de laatste tijd al wel uitgevonden dat er meerdere soorten schimmels zijn die insecten aantasten, maar had dit nog niet eerder met eigen ogen mogen aanschouwen.
Hoe gaat de Vliegenschimmel (Enthomophtora muscae) te werk?
Een vlieg wordt geïnfecteerd door de spore van een schimmel (een spore is een soort van voortplantingscel). Deze spore vreet zich een weg naar binnen en tast de organen van de vlieg aan. In korte tijd zijn de hersens (hersentjes) zo aangetast dat de vlieg de weg kwijt raakt. Ook alle andere ingewanden worden aangetast. De geïnfecteerde vlieg klimt uiteindelijk naar de top van een bloem, grasspriet of wat dan ook, om zich daar vast te zuigen/klampen om dood te gaan. Op z’n kop. Ook al betreft het een strontvlieg, het klinkt wel treurig.
Op het moment dat de vlieg dood is banen de schimmels zich een weg naar buiten. Dit gebeurt voornamelijk op de zwakste plekken, de dunne plekken, voornamelijk tussen de segmenten van het achterlijf. Er ontstaat een wasachtige laag waar de sporen, de voortplantingscellen, van de schimmel zich bevinden. Nu gedraagt de schimmel zich niet meer als parasiet (levend van andere levende wezens) maar als saprofiet (levend van aas). De sporen verspreiden zich weer naar andere vliegen waar het proces weer opnieuw begint.
Strontvlieg en schimmel, het klinkt niet al te geweldig. Toch zeer bijzonder om te zien hoe mooi een gewone strontvlieg wordt van een schimmel, ook al weet je dat de vlieg het niet gaat overleven. En hoe bijzonder dat zoiets kleins als een schimmel een vlieg kan vellen. Kijk voor 2 foto’s op
