woensdag 3 november 2010

De Grote Glimworm

De Grote glimworm

3 november 2010, door Violet Middelman

Op zondagochtend 31 oktober jl. gingen we op pad in het Baarnse Bos. Peter van der Wijst had een afspraak gemaakt met Bertus van der Laan om te gaan kijken naar de zeldzame kammetjesstekelzwam die Bertus ontdekt had. Naast het bewonderen van de zwam gingen Remco en ik op zoek naar nachtvlinders of andere insecten. Beuk en eik leverden niets op, maar op een berk liep een keverlarve rond. Het leek me de larve van een glimworm maar ik wist het niet zeker.


Larve (vrouwtje) Grote glimworm - foto: Violet Middelman


Navraag leerde ons dat we hier inderdaad te maken hadden met een larve van de Grote glimworm (Lampyris noctiluca), een zeldzame soort, en dat deze zal uitgroeien tot een vrouwtje. Aan de gekleurde vlekken aan de zijkant kan je blijkbaar zien dat het om een larve gaat; een volwassen vrouwtje lijkt erg veel op de larve maar mist de vlekken. Een volwassen mannetje ziet er volkomen anders uit (echt een kever, met vleugels en al, en veeeel kleiner).


Larve (vrouwtje) Grote glimworm - foto: Violet Middelman


Een volwassen vrouwtje van deze soort produceert met haar achterlichaam een geelgroen licht dat de mannetjes aantrekt. De ogen van de mannetjes zijn daarom ook beter ontwikkeld dan die van de vrouwtjes, zodat ze het licht vanaf afstand kunnen zien.

Al met al bijzondere beestjes, zie tevens de beschrijving en foto's op SoortenBank.nl.

Link naar topic op Waarneming.nl (met een foto van een copula, mannetje en vrouwtje dus).

dinsdag 2 november 2010

Ieder z'n smaak

Ieder z’n smaak

2 november 2010, door Violet Middelman

Op vrijdag 29 oktober gingen we ter voorbereiding op de Nacht van de Nacht met Hetty Soetekouw (coƶrdinator Vlinderwerkgroep IVN-Eemland) naar de Stulp. Hetty had een paar bomen behandeld met smeer; een mengsel van o.a. fruit en alcohol waar bepaalde nachtvlinders op afkomen. De vlinders gaan zich dan te buiten aan het smakelijke goedje waarna ze (soms half dronken) een vrouwtje opzoeken om zich voort te planten. Smeer kan je zien als een sportdrankje of energiereep: de vlinders hoeven niet lang te zoeken naar een energiebron en kunnen na een snelle hap dus op zoek naar een potentiƫle partner. En hoe eerder het mannetje een vrouwtje vindt, des te meer kans hij maakt natuurlijk!


Vlinders op smeer (links en rechts Bosbesuil - Conistra vaccinii, midden Wachtervlinder - Eupsilia transversa)
foto: Hetty Soetekouw


Het was donker in het bos, maar als je ogen eenmaal aan het donker waren gewend zag je al een stuk meer. Het lichte zand van het pad maakte het ook wat makkelijker. We zochten de behandelde bomen op en bekeken de resultaten. Er waren veel nachtvlinders, hooiwagens en pissebedden op afgekomen, blijkbaar viel het brouwsel in de smaak! Bijna aan het eind van de wandeling zagen we een aantal stinkzwammen staan. Ik maakte een grapje dat het leuk zou zijn als we op het ‘smeer’ van een stinkzwam ook een vlinder zouden treffen. We beschenen de stinkende paddenstoelen met onze zaklampjes en waren zeer verbaasd toen we inderdaad twee nachtvlinders zagen (Bosbesuilen – Conistra vaccinii).


Grote stinkzwam met Bosbesuiltjes (Conistra vaccinii) - foto: Hetty Soetekouw
Een Grote stinkzwam is een paddenstoel die begint als een ‘duivelsei’. Uit de grond komt een bolvormig wit iets uit de grond wat zich in snel tempo ontwikkelt tot een langwerpige paddenstoel, in een phallus-vorm. Je zou de vorm van deze paddenstoel als sensueel of erotisch kunnen beschrijven, maar de lucht die er van af komt doet meer aan aas denken.

De meeste zwammen verspreiden hun sporen door de lucht (met de wind) maar de stinkzwam produceert aan de buitenkant van zijn ‘kop’ een slijmerig en stinkend goedje. Hierin bevinden zich de sporen. Omdat het kleverig is zal de wind het niet meevoeren, maar door de stank komen er insecten op af. Ze smikkelen van de drab en verspreiden met hun ontlasting de sporen van de paddenstoel. Vooral vliegen en aaskevers zijn dol op de stank en zijn dan ook regelmatig op stinkzwammen aan te treffen. Maar dat de stank ook nachtvlinders aan zou trekken was ons nog niet bekend.

Op zaterdagavond plaatste ik een topic op het forum van Waarneming.nl omdat ik dacht dat het misschien leuk was om het te delen met andere (nacht)vlinderliefhebbers. Waarschijnlijk was het wel een bekend verschijnsel, maar voor de zekerheid wilde ik deze waarneming toch onder de aandacht brengen. De verbazing was groot toen bleek dat fanatieke vlinderaars dit verschijnsel nog nooit hadden waar genomen! We werden zelfs gefeliciteerd met deze “unieke ontdekking”! Ergens in een boek schijnt het beschreven te staan, maar blijkbaar hebben we een verrassende waarneming gedaan.

Klik hier voor het topic.